ÇAYKARA SÖZ VARLIĞINDA AVŞAR TÜRKLERİNDEN KALIT KALAN SÖZCÜKLER

Avşarlar, Anadolu’ya yerleşen Oğuz boyları içerisinde nüfuslarının çokluğu, oynadıkları tarihî rol, ağız özelliklerini muhafaza edişleri bakımından önemli bir yere sahiptirler. Ortaçağda Zengiler ve Karamanoğulları gibi mühim sülaleler çıkarmış, XVIII. asırda Nadir Şah gibi bir şahsiyet yetiştirmişlerdir. İslamiyet’ten önceki devirde hükümdar sülalesi çıkarmış beş boydan birinin de Avşar olduğu ileri sürülür.

Anadolu’nun çeşitli sahalarında, çeşitli zamanlarda Avşar zümrelerinin yerleşmiş veya yerleştirilmiş olduğu bugün hâlâ Avşar, Avşarlı gibi isimler taşıyan köylerin bulunmasından anlaşılmaktadır.

Türkçe sözcüklerde birçok seslerin ancak çeşitli bakımdan birbirine yakın olanları bir arada bulunur. Bu ise Türkçeye kendine mahsus bir ahengi olan bir dil manzarası verir. Türkçe sözcüklerde görülen bu uyumların temeli benzeşme olayıdır. Bölgemiz Avşar ağızlarında alıntı sözcüklerde uyum, dikkati çekecek kadar belirgin ve kuvvetlidir[1] .

SÖZLÜKTEKİ YAZILIŞI - BİZDEKİ SÖYLENİŞİ

‘’FAKİR -FAKIR

HABER- HABAR

CAHİL -CAHAL

MEZAR -MEZER

TANE -TENE

HÜCUM- HUCUM

MİSAFİR- MUSAFIR

CESARET -CESİRET

DOMATES -DOMATİZ

SEBEB -SEBAB

SABUN -SABIN

KARPUZ -KARPIZ

AMCA -EMCE

HIRSLANMIŞ- HERSLENMİŞ

YEVMİYE -YÖVMİYE

CEVAP -CUVAB

APARTMAN -APARTUMAN

MELAİKE -MELEKE

TAHARET- TARET

İNTİHAR- İNTİAR

CİNGENE -CİNGAN

ÇİZMEK -CIZMAK

İŞTAH -İŞDEH

USTA- USDA”[2]

Yukarıda yazılan sözcükler ve yapılan açıklamalar; bölge insanımızın ‘’D-T’’,”B-P”, “C-Ç” ve “G-K” imlerinin gerek konuşma dilinde gerekse yazı dilende yanlış kullanmasının başka bir dilin -RUMCA, ERMENİCE, RUSÇA vb.- etkisinden kaynaklanmadığını, tersine bölgemizde varlık göstermiş Türk boylarının kalıt bıraktığı lehçelerinden kaynaklandığını gözler önüne seriyor.

“MA”, “ME”, “MAH”,”MEH”  ÜNLEMLERİ:

 ‘’Ma’’, ‘’me’’, ‘’mah’’, ‘’meh’’ anlatımları Avşar Türklerinde şaşkınlık bildiren bir ünlemdir. Başkasının söylediği bir söz veya yaptığı bir hareket üzerine şaşkınlığını belirtmek üzere (bazen kısa bazen uzun hece ile) ‘’ma-maa”, “me-mee”, “mah-maah’ ya da “meh-meeh” denir. Kaşgarlı Mahmut, ‘’ma, mah’’ şeklinde kaydettiği sözcüklerinin anlamını ‘’ al, işte’’ olarak vermiştir[3] .

Çaykara’da özellikle Köknar ve Karaçam Mahallelerinde bu ünlem, Avşar Türklerindeki gibi –şaşkınlık bildiren anlamda- ‘’me’’, ‘’mee’’ ya da ‘’meh’’, meeh’’ şeklinde hala kullanılmaktadır.