Türkçe sözlükte: Din; yerel özellikler taşıyan dini törenler; belli bir dönemde aşırı ilgi gören film anlamında iken, Prof. Dr. Erman ARTUK’ un ‘’Türk Halk Bilimi’’ adlı betiğinde: Yüce ve kutsal olarak bilinen varlıklara karşı gösterilen saygının adı olarak tanımlanır. Bu betikte ‘’Hayvan Kültü’’ için yazılanlar şöyle:
En çok avcılıkla geçinen toplumlarda görülen hayvan ‘’kültü’’, hayvan ile insan arasındaki dinsel ve büyüsel bir ilişkinin çevresinde toplanmıştır. Bu toplumlarda hayvanlar büyük bir önem kazanmış, bu önem giderek kutsal bir niteliğe bürünmüştür.
Hayvanlara dönük ibadetin tipik örneklerinden biri ayı ‘’kültü’’ dür. Ayının içinde kutsal bir varlık olduğu inancı ay kültünün doğmasına neden olmuştur. Ayıyı öldürmekle kutsal varlığın özgürlüğüne kavuşacağına inanılır. Ayı kültünde, onun insanlara benzeyen bir atadan geldiği inancı vardır.
Şamanizm’e göre, ayı, orman tanrısının ruhunun simgesidir. Adının söylenmesi tabudur. Şamanistler onun adını anmaktan korkarlar. Eski Kıpçaklar ayıya ‘’aba’’ baba demişlerdir. Günümüzde Karaoğlan veya Karacaoğlan diye anılmasının nedenleri, belki de adının tabu olduğu dönemlerden kalmadır.
Şamanlarda Hayvan-Atayı temsil eden tören elbiseleri kutsaldı. Bunlardan biri de Ayı-Ata elbisesiydi. Ay tipi elbiseler daha çok Kuzey Sibirya ile Kuzeybatı Sibirya’da görülmüştür. Şaman elbisesi üzerine ayının muhtelif yerlerinden alınmış kemikler dikilirdi. Böylece şaman kendisinin bir ayıyı temsil ettiğini göstermek isterdi. [1].
LEYO
İnsanüstü, tüylü, uzun boylu, insan gibi konuşabilen, insan gibi anlayabilen, yakaladığı insanın şah damarını delip kanını emen bir yaratık olduğuna inanılır.
Çambaşı Mahallesi halkından olan adı Süleyman, lakabı Ğule olan bir dedemizin Leyo ile diyaloğu şöyle oldu: Süleyman lakabı Ğule, yayladan sabah namazına iki saat kala nevalesi ile köye yollanır. Yolu ortalamıştı ki yakın bir mesafeden Leyo’nun:
-E Süleyman, e Ğuleee, bekle beni geluyurum, sesiyle irkilir.
Ses çok yakınından geliyordu. Korktuğu başına geldi. Duygularıyla birlikte aklını hareketlendirdi.
- Kayışımı çözüp yolun üzerine bırakıyorum. Hemen aşağıda bir ağacın dibinde küçük abdestimi yapıp geliyorum.. sen beni orada bekle, yanıtını verir.
Leyo da iki adımda kayışın bırakıldığı yere varır. Sevinçle beklemeye başlar.. Bekleme uzayınca Leyo, Süleyman’a bağırır, ancak bir türlü yanıt alamayınca aldatıldığını anlayıp yolda sinirli adımlarla yürümeye başlar. Bu yürüme anlarında Süleyman’a seslenir.
- E suleyman, e ğuleee. Bekle beni geluyurum..
Süleyman yanıt vermeden arayı açmayı, tan yerinin ağarmasını, biran önce köye varmayı hedeflemektedir. Ancak ara gittikçe kapanır, Leyo’nun sesi yakınlarda duyulur. Yine aklını kullanır, pantolonunu çıkartıp yolun üzerine kor ve Leyo’ya seslenir:
- Pantolonumu çıkardım, yolun üzerine bıraktım. Çok sıkıştım. Yolun aşağısında bir ağacın dibinde büyük tuvaletimi yapıp geliyorum. Sen beni pantolonumun yanında bekle, deyip arayı açmak, ortalığın aydınlanmasını sağlamak böylece bu canavardan kurtulmak istiyordu.
Leyo pantolonun yanına geldiğinde yine seslendi, ancak yanıt alamadı. Etrafı kolaçan etti.. Biraz daha bekledi.. Bağırdı.. olmadı.. Kızgın yola devam etti. Tanın atmasına az bir zaman kaldı. Bu yaratık gün ışığından çok korkan bir yaratıktı. Bütün canavar tarafı gün ışığında kayboluyor, gücü azalıyor.. Bunu çok iyi bilen Süleyman, Leyo’nun kendine yaklaşmakta olduğunu, ayak seslerinden, mırıldanmasından anlıyordu. Bu sefer külotunu çıkartıp hiç sesini çıkarmadan yoluna devam etti. Leyo gelip külotun başında bekledi, bağırdı. Olmadı. Bu arada Süleyman köyün başına vardı. Sabah ezanının okunduğunu duydu, sevindi. Çünkü Leyo bu saatten sonra gelse de gücü olmayacaktı.. Süleyman bu şekil bir akıl etmeyle Leyo’nun hışmından kurtulmuş oldu[2].
