Hint-Avrupa dillerinin çoğunda “hala”, “teyze” ve “yenge” akrabalık terimleri için tek terim kullanılır. “Teyze”, “hala” ve “yenge” akrabalık terimlerine İngilizler “aunt”, Almanlar “tante”, Fransızcada “tante” der. İlçemizde konuşulan ikinci dil olan Rumca’da Hint-Avrupa dillerinden olduğu için “hala”, “teyze” ve “yenge” akrabalık terimlerini tek bir sözcükle “thiya- θεία-“ olarak ifade eder. Ancak ilçemizde Rumca konuşanların hiçbiri, ama hiçbiri “teyze”yi ve “yenge”yi “thiya” olarak adlandırmamıştır ve hiçbir konuşmasında da “teyze” ve “yenge” sözcüğünü “thiya” olarak kullanmamıştır. Çaykara’da Rumca konuşanlar, “Thiya” sözcüğünü babanın kız kardeşi dışında kullanmamıştır, kullanmıyordur. Akrabalık terimlerini ayrı ayrı adlandırma, Türk kültürüne has bir özellik olduğunu vurguluyor, konuyla ilgili derlediğim bilgileri sizlerin bilgisine sunuyorum:
Kadınların Kullandığı Süs Eşyaları[1]:
Gerdançlık: Gerdanlık
Çenber: Baş yemenisi, yazma
Dolama (tolama):Entari gibi önü açık olan ve kavuşturularak üstüne kuşak bağlanan eski zamanlarda giyinilmiş çuha elbise.
Fermele: İşlemeli kollu yelek, fermene
Donluk (tonluk): Elbiselik
Kan Bağı İle Oluşan Akrabalık Sözcükleri
Abula, abıla, apuş: Abla, büyük kız kardeş, yetişmiş, bulûğa ermiş küçük kız kardeş.
Ema: Anne
Paci: kız
Evlilik Yoluyla Oluşan Akrabalık Sözcükleri:
Abula: Üvey anne, analık, kaynana
Deyze: Teyze
Görüm: Görümce
Ahlak Düşüklüğü Sebebiyle Oluşan Olumsuz Kelimeler:
Cadı: kötü huylu kadın
Fayşe: Kötü kadın, ahişe
Fiddirik, fiddire, fiddirek(Futturo): Oynak, hoppa, hafif kız ya da kadın
Hingişmek: Ahlaken hafif kadınların uygunsuz hareketlerde bulunma
Huvarta: Yasa ve törelere aykırı cinsel ilişki kuran kadın ya da erkek
Kaltak: Kötü kadın
Orusbu: Erkeklerle para karşılığında cinsel ilişki kuran kadın
Tensuz: Kötü (kadın için)
Zilli: 1. Ahlaksız, hoppa kadın. 2. Çingene, oyuncu kadın
Olumlu Adlandırmalar:
Anaç,: Huy ve şekil bakımından anneye benzeyen
Abla: Sevici kadın
Cimcime: Ufak tefek güzel kadın
Evdireği: Evini iyi çekip çeviren, idaresini bilen kadın
Kadına Yönelik Hitap İfadeleri
Eba: Erkeğin karısına hitap ünlemi
Kadın Organları İle İlgili Sözcükler:
Bıtık: Kadınların cinsiyet organı
Cinsellik Ve Kadının Bekâreti İlgili Sözcükleri:
Anasının kızı: bakir olmayan kız
Kadın Organları İle İlgili Sözcükler
Cük-Cuk: Kadınların cinsiyet organı
Bıdık: Kadınların cinsiyet organı
Başa Giyilen Veya Takılan Kıyafetler
Yaşmak: Başörtüsü
Tülbent: başörtüsü
Yopuk: Başörtüsü
Kadınların Dış Giyimde Kullandıkları Kıyafetlerle İlgili Sözcükler:
Etek: Kadınların önlerine bağladıkları önlük
Famile(Fanila): Kadın ceketi.
Zubun: 1. Kadınların giydikleri kolsuz dış gömleği. 2. yeleği. 3. El tezgâhlarında dokunan kalın bezlerden yapılan, astarsız ceket. 4. Yelek. 5. Kadın giysi
Kadınların İş Yaparken Giydiği Kıyafetlerle ilgili Sözcükler:
Üst donu(İş tonu): Kadınların iş yaparken giydikleri geniş don
Kadınların Bellerine Bağladıkları Kuşaklar İle İlgili Sözcükler:
Kaydan: Kadınların kullandığı bel bağı, kuşak
Kadının Yaşıyla İle İlgili Adlandırmalar
Bumbur(bumburika): İhtiyar [kadın]. Çambaşı Mahallemizde “bumbur” sözcüğü, bumburla ilgili olan, “bumbur”a ait olan anlamında “bumburika” lakaplı ile yaşatılmıştır.
Gogo-goga: ihtiyar [kadın]
Dikiş Malzemeleri
Tügme
Çuvaldız
Biz
Yiğne[2]
[1] Serpil Soydan, Dr. Öğr. Üyesi; Ömer Halisdemir Üniversites, TARAMA SÖZLÜĞÜNÜN İLK ÜÇ CİLDİNDE KADIN VE MUTFAK EŞYALARI HAKKINDA KISMÎ SÖZ VARLIĞI ÇALIŞMASI, Ulaşılan Adres: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/503578
[2] Melike UÇAR, Arş. Gör. Erciyes Ünv. Edebiyat Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, ANADOLU AĞIZLARINDA KADININ SÖZ VARLIĞINA DAİR BİR TASNİF DENEMESİ, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/9 Summer 2013, p. 2465-2485, ANKARA-TURKEY, Ulaşılan Adres: https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/37677335/kadin.pdf?response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DANADOLU_AGIZLARINDA_KADININ_SOZ
