ÇAYKARA’DA KIPÇAK AĞZI BÖCEK VE HAYVAN ADLARI

Kıpçakların dil izleri günümüzde de yaşamaktadır. Trabzon Polathane ve Vakfıkebir ağızlarındaki sabit ve düzenli bir halde kelime başlarındaki “g”lerin “k” ve  “d”lerin “t” şeklini alması bu ağızları doğrudan doğruya Göktürk-Uygur Türkçesine bağlamaktadır. Yani “demiş” yerine “temiş”, “gelmek” yerine “kelmek” diyenler Doğu Karadeniz bölgesinde Göktürkler zamanından kalma Türkçeyi kullanmaktadır[1].

İlgili sözlükten[2] alfabetik sıraya göre fişlenerek seçilen sözcükler Arapça, Farsça, Hintçe, Hırvatça, Slavca, İtalyanca, Moğolca, Rumca, Rusça ve Yunanca sözcüklerden olanaklar ölçüsünde arındırılmış öz Kıpçak sözcükleri olmasına özen gösterilmiştir.

Aşağıda siyah puntolarla yazılan sözcükleri okunduğu gibi elli ve yukarı yaştaki bölge insanımız hala kullanmaktadır.

A

Aru: Arı, bal arısı

At: At, beygir

Atmaca, Toğan: Atmaca

Ayğır: Aygır, damızlık erkek at

Ayu: Ayı

Azman: Yaşlı iken enetilmiş aygır

B

Balaban: Atmaca

Baluk: Balık

Bayğuş: Baykuş

Bildurçın: Bıldırcın

Bit: Bit

Buğa: Erkek tohumluk hayvan

Buzağu: Buzağı, dana

Büre: pit

Ç

Çağal: Çakal

Çamuş: Talim görmemiş salma beygir

Çayan: Kırkayak, çiyan, akrep

Çekürge: Çekirge

Çil: Keklik

Çipçip: Serçe

D

Dağuk : Tavuk

Davar: Koyun

Davuşağan: Tavşan

Deve kuş: Deve kuşu

E

Enük: Köpek ve yırtıcı hayvan yavrusu

Eygir: Siyah renkli at

G

Güverçin: Güvercin

İ

İnek: İnek

İşek: Eşek

İt: Köpek

K

Kablan: Kaplan, panter

Kançuk: Dişi köpek

Katır: Katır

Kaz: Kaz

Kedi: Kedi

Kene: Koyunda ve sığırda olan yapışkan böcek

Keyik: Geyik, Ceylan

Kirbi: kirpi

Kırlanguç: Kırlangıç

Kıstrak: Kısrak

Koç: Koç

Koyın: Koyun

Kögercin,kögercün: Güvercin

Kölük: Yük ve  binek hayvanı

Köstebek: Gözsüz tarla faresi

Kuğu: Kuğu kuşu

Kurt: Solucan, kurt

Kutuk : Eşek sıpası. Yabani eşek yavrusu

Kurbuğa : Kurbağa

Kuzı: Kuzu

Kuş: kuş

O

Oğlak: Oğlak, keçi yavrusu

Ovlak: Oğlak, keçi yavrusu

Ö

Öküz: Öküz

Ördek: Ördek

S

Saka: Saka kuşu

Sansar: Sansar

Sazan balığı: Sazan  balığı

Sıçan: Sıçan, fare

Sığır: Sığır

Sığırçuk: Sığıcık kuşu

Sulunçan: Solucan

Surtlan: Sırtlan

Süglün: Sülün

Ş

Şakal: Çakal

Şerşe: Serçe

Şişek:1-iki veya üç yaşında dişi koyun 2- Oğlak, keçi yavrusu

T

Tağuk: Tavuk

Tağuz: Domuz

Tana: Dana

Tavar: Davar, hayvan

Tavşan: Tavşan

Tavuk: Tavuk

Tay: At yavrusu

Teke: Teke, erkek keçi

Tekeçük: Küçük teke

Teve: Deve

Teve kuşu: Deve kuşu

Tırtıl: Tırtıl, küçük kurt

Tilkü: Tilki

Toğuz: Domuz

Toklu: Bir yaşındaki erke koyun, kuzu

Toy: Toy kuşu

Turna: Turna Kuşu

U

Üvez: Tatarcık, sivrisineğe benzeyen zararlı bir sinek

Y

Yabalak: Baykuş

Yarasa : Yarasa

Yavrı: Civciv, kuş yavrusu, balık yavrusu

Yavşak: Bit yavrusu

Yayın balığı: Tatlı su balığı

Yengeç: Yengeç

Yılan: Yılan

Z

Zağar: Bir tür küçük köpek