EĞRİDERE MAHALLEMİZDE DİKKAT ÇEKEN SÖZCÜKLER

YANGASMA

Sözcük, “yang” ve “asma” sözcüklerinden türetilmiş bileşik bir sözcüktür. “Yang” sözcüğünün Çin ekinindeki –kültüründeki- önemi Türk ekinine kadar işlemiş ve Eğridere (Gorgoras) mahallemizde “yangasma” -bozulmaz asma, uzun ömürlü asma, güç veren asma- gibi sıfatlarla yasatılmıştır.

Çin inançlarına göre, nihaî hakikatin iki temel öğesi olan yin(dişil) ve yang (eril), yeryüzü ve kozmos üzerindeki tüm maddelerde belli oranlarda bulunmaktadır. Zamanla Taocu çevreler tarafından Tao’yla da özdeşleştirilen “yang”, bir maddede ne kadar baskınsa, o maddenin o kadar soylu ve bozulmaz olduğu düşünülür.. “yang” açısından zengin olan maddeler, bunları taşıyanlara mükemmel bir sağlık, güç ve uzun ömür getirmekle kalmaz, simgeleri oldukları ilkeyle uyum içinde bulunulmasını ve tüm evrenle organik olarak barışık olunmasını da sağlarlar[1].

Cavluka-Çavluka

“Cavluka”  ya da “çavluka” sözcüğü, cavlu-ka ya da çavlu-ka, çavluya ait olan yer anlamındadır. “cavlu-çavlu” ile ilgili derlediğim bilgiler şöyle: “Türkler, Budizm, Hıristiyanlık, Yahudilik ve İslam gibi farklı birçok dini kabul etmiş fakat eski inanış ve uygulamalarını da alt kültür unsuru olarak muhafaza etmeyi başarmıştır Korunan bu uygulamalar içerisinde ön plana çıkanlardan birisi de tedavi ile ilgili “halk hekimliği” uygulamalarıdır… Anadolu’da yer alan ocakların kaynağının, eski Türk dini, atalar kültü, tabiat kültleri ve “şaman uygulamaları” olduğu görülmektedir… Gelincik başta olmak üzere yanık, kızık, temre, mantar, alaca gibi cilt hastalıklarına karşı çeşitli halk hekimliği uygulamalarını gerçekleştirerek korunma ve tedavi işlemlerini uygulayan aileye “gelincik ocağı” denilmektedir… Manisa ili Salihli ilçesine bağlı Çavlu köyünde de çeşitli cilt hastalıkları için “Gelincik ocağına” başvurulmaktadır[2]. Manısa ili Salihli ilçesi Çavlu köyündeki ocak sahiplerinin uygulamalarına benzer uygulamalar Eğridere(GORGORAS) köyünde de yapıldığı anlaşılmaktadır. Köyde bunu yapan kadının yerine de bu nedenle “ÇAVLUKA” dendiği kanısındayız.

Kaduna

Türklerin Balkan topraklarıyla olan ilişkilerini 4. yüzyıla kadar götürmek mümkündür. Bu ilişkiler, ilk olarak Avarların Balkanlarda “Panonya” düzlüğüne gelmeleriyle başlamıştır. Tabii

ki bu döneme ait bugün Balkan dillerinde çok az sayıda kelime bulunmaktadır.

Örneğin, günümüz Sırpçadaki “kaduna” kelimesi o döneme ait, daha doğrusu Avarlardaki “katun”(>hatun>kadın) kelimesidir. Buna benzer bazı kelimeler sonradan Osmanlıyla birlikte yerleşmemiş, çok eski kelimelerdir[3].

Lağulos(Işıklı)

Işıklı Mahallemizin eski adıdır. “Lağulos”. Yaptığımız bir araştırmada “lağu” sözcüğü için şu bilgileri derledik: “Lağu” eski Türkçeden beri görülen “la” ve “ğu” eklerinden oluşan bileşik bir ektir. Bu ek ile, “boğurtlağu” –boğaz-, “kamışlağı” –kamışlık-, “dağlağu”-ütü-  gibi sözcükler türetildiği[4]  görülmüştür.

Banlağulos(Serinsu)

Sözcük, “Ban” sözcüğü “La”-“ğu”-“los” eklerinden oluştuğu görülmektedir. ”Ban” sözcüğü için  Araştırmacı, M. Ergin “Çok süslü altın başlı büyük çadır”; S. Tezcan  “baca” ve M. S. Kaçalin ise “odağ” tanımını yapıyor.  Dede Korkut Oğuz Namelerinde geçen yukarıdaki söz konusu “banev”  tamlamasında bir sıfat olarak kullanılmış olmalıdır[5].

Bu anlatımdan hareketle “banlağulos” sözcüğü ile “çadırlık” ya da “odağlık” yani  bugünkü anlamıyla “evlik yer” anlatılmak istenmektedir diye düşünüyoruz.

Cahmut

Çahmut,  sözcüğü Kars ilinde sebze olarak tüketilen çiçeğin adıdır. Bilimsel adı “Geranium tuberosum”  olan çiçek  (kahmut, çahmut, adol) olarak da adlandırılmıştır[6].