ÇAYKARA´DA ALKIŞ (DUA) ve KARGIŞLAR (İLENÇ-BEDDUA)
Türkçenin en eski yapıtı olan Divânü Lugâti´t-Türk´te alkış ve kargış sözcükleri geçer. Yapıtta alkış sözcüğünün anlamı ?dua etme; övme; birinin iyiliklerini faziletlerini bir bir sıralama? (Kaşgarlı Mahmut, 2005:140); kargış sözcüğünün anlamı ise ?lanet, ilenç? (Kaşgarlı Mahmut, 2005: 404) olarak geçer.
Bunlarda söylendiği toplumun değer yargılarını, millî karakterin izlerini buluruz. Alkışların ve kargışların sanat değeri taşıyan bir bölümü kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze gelmiştir. Bir kısmı da şartların ve insanın hayata bakışının değişmesiyle kullanıştan kalkmıştır. Alkış ve kargışların çoğu, bireysellik çizgisini aşarak duygu ve düşünce yoluyla topluma mal olarak anonimleşir? (Öztürk, 2012: 2) [1]
ALKIŞLAR (DUA)
Allah sana versun sen üşenesun
Gökten yağsun sen yerden deşüresun
Allah tuttuğuni altun etsun
Allah ne muradun varsa versun
Allah muraduni versun
Su gibi aziz olasun
İki cihanda aziz olasun
Yerun cennet olsun
Dert yüzü görmeyesun
Bir elun yağda, bir elun balda olsun
Herkes sana imrensun
Yaptuğun gibi bulasun
Sofran hacı sofrası olsun
Helal süt emmişe nasip olasun
Allah helalinden versun
Allah çocuklaruni anali babali beyutsun
Allah ele güne düşurmesun
Allah gönlüne göre versun
Allah açlıkla terbiye etmesun
KARGIŞLAR (İLENÇ-BEDDUA)
Ağzuna mantar bitsun
Korba gor olasun
Gözun çıksun kafandan
Günyüzi görmeyesun
Çoluk çocuğunun hayrini görmeyesun
Muraduna ermeyesun
Çoluk çocuğunun ölüsünü öpesun
Tuttuğun orucun hayrini görmeyesun
Ekmek atlı sen yaya, ekmeği kavuşup alamayasun
Tez günde elleruni avuşturasun
Olgunlaşmadan dalundan kopasun
(Nainese manzokopetos)
Sıçıp da surunesun
(Na şezis ke alıfkese)
Ağzuna mantar bitsun
Gençliğini doymayasun
Allah belani versun
Rebbum seni rüzgarlarina, dumanlarına karıştursun
O boydan yukarı geçmeyesun
Gözuni toprak doyursun
Yedi kat yerun dibine girasun
[1]Dr. Mehmet Emin BARS MEB, MANAS DESTANI´NDA ALKIŞ VE KARGIŞLAR, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2/1, Haziran 2014, s. 200-213, Ulaşılan Ades: http://www.asosjournal.com/Makaleler/934675461_77%20MEHMET%20EM%C4%B0N%20BARS.pdf
Haber: Çaykara Gündem Gazetesi