Hemşehrimiz Eğitimci-Araştırmacı Yazar Yılmaz Keskin´in kaleme aldığı ?ÇAYKARA´DA KARAMANOĞLU TÜRKLERİNDEN KALIT KALANLAR? adlı araştırma yazısını paylaşıyoruz.
Bu sözcüklere geçmeden önce Karamanlıları tanıyalım: Karamanlılar, köken itibarıyla Balkanlardan getirilerek Anadolu´nun değişik yerlerine yerleştirilmiş bulunan Uzlar, Peçenekler, Bulgarlar ve Kumanların torunları olan, Hristiyan olmaları sebebiyle de Rumlarla özdeşleştirilmiş bulunan Türk boyudur. Osmanlı Devleti döneminde günlük hayatlarında ve ibadetlerinde dil olarak Türkçeyi konuşmuşlar ve Karamanlı Rum olarak anılmışlardır(1).
Gayet saf ?hatta Müslüman Türklerden daha temiz- bir Türkçe ile konuşur. Kendilerine mahsus kiliselerinde Türkçe ibadet ederler, kendilerine mahsus papazları Türkçe ayin yaparlar. Gittikleri Yunanistan´da Türkçe konuştukları için bir Rum gibi kabul görmemişler, asıl vatanlarından uzak başka topraklar üzerinde hayat sürdürürken ?Turko Sporos? (Türk Tohumu) olarak anılmışlardır
Ortodoks Hristiyanların Türkçe konuşanlarına Karamanlı; bunların konuştukları dile de Karamanlıca denmektedir. Bunların töre, gelenek ve görenekleri Türk ulusunun damgasını taşımaktadır. Tarih boyunca Ortadoğu - başta Suriye-, Anadolu´nun özellikle iç ve güney kesimleri ile Karadeniz bölgesi, Kıbrıs, Balkanlar ve Kırım´da yaşamışlardır. Karamanlılar, ne Fars, ne de Arap abecesini kullanmışlardır(2). Türkçe konuşurlar, Yunan abecesi ile Türkçe yazarlar; ancak Yunanca bilmezler ve konuşmazlar. Ev başlıklarında ve mezar taşlarındaki yazılar; Yunan harfleriyle Türkçe yazılmıştır. Isparta Aya Yorgi Kilisesinin Kitabesinden bir örnek: ?´1860 ?????? ??????? ?????? ???????? ????? ????????????´´ (1860 senesi içinde Antre ustadan hitam(bitim, bitiş, sona eriş, son.) bulmuştur). (3) Burada bir sözcüğün okunuşu şöyledir: ?´ ?´´ bizdeki ?´S´´, ?´E´´ bizdeki ?´E´´, ?´N´´ bizdeki ?´N´´ ve ?´I´´ bizdeki ?´I´´ olduğunu hatırlatarak Yunan abecesi ile yazılan ?´??????´´ Türkçe sözcüğün okunuşu ?´SENESİ´ olur. Evlerin kapı başlıklarındaki ?´Maşallah´´ sözcüğü Karamanlıcada ?´MA?A ??AX´´ olarak yazılır.
Karamanlıların Osmanlı İmparatorluğu içindeki tüm toplumlardan ayrı özellikleri vardır. Hristiyan olmaları ile Müslümanlardan, Ortodokslukları ile Katolik ve Protestanlardan, Anadolulu olmaları ve Yunanca bilmemeleri ile de Yunanistanlılardan ayrılırlar. Karamanlılar, ?Türkofon Ortodokslar?, ?Zımmiyan-ı Karaman?, ?Anadolu Hıristiyan´ı?, ?Anadolu Rum´u?, ?Anadolulu Ortodoks Türkler? ya da ?Karamanlı Ortodoks Türkler? olarak bilinirler(4).
Günümüzde, 60 ve daha yukarı yaştakilerin zaman zaman kullandığı Karamanlıca sözcüklerden bazılarını sözlükteki yazılışı ve bizdeki kullanılışı şöyle:
Tendürüst-Tentiriz, Nasihat-Nasihet, Hareket-Hereket, Acele-Ecele, Bugün-Böğün-Beğun, Nine-Nene, Garaz-Garez, Cemaat-Cemaet, Secde-Secta, Ahval-Ehval, Hararet-Heraret, Zanaat-Zanaet, Ertesi-Örtesi, Bahane-Mahane, Tövbe-Döbe, Baba-boba, Cevap-Covap, Devlet-Dövlet, Fırtına-Furtuna, Perde-Pürde, Bıçak-Buçak, Koyun-Koın, Yiğit-Yiit, Geziyorum-Geziorum, Hayalet-Healet(5).
Kaynakça:
(1)Doç. Dr. Mustafa BAŞ, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Öğretim Üyesi, GÜNÜMÜZDE HRİSTİYAN TÜRKLER VE KONUMLARI , S.20-21, Ulaşılan Adres: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/271890
(2) Hayrullah KÂHYA, Doktora Örencisi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Aratırmaları Enstitüsü, Türk Dili Bölümü, Yonca Anzerliolu, Karamanlı Ortodoks Türkler, Phoenix Yayınları, Ankara 2003, 376 s., Ulaşılan Adres: http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt1/sayi4/sayi4pdf/hayrullahkahya_kitap.pdf
(3)Doğan DEMİRCİ, Isparta´da Bulunan Beş Karamanlıca Kitabenin İncelenmesi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi SDU Faculty of Arts and Sciences
(4)Hayrullah KÂHYA, MAH,Marmara Üniversitesi,Eski Türk Dili Anabilim Dalı, KARAMANLICA BİR ZARF-FiiL EKİ, Ulaşılan Adres: http://scholar.google.com.tr/scholar?q=related:qhRJqrrRLc8J:scholar.google.com/&hl=tr&as_sdt=0,5,21.12.2016
(5)Ferruh AĞCA, Ulaşılan Adres: HIRİSTİYAN KARAMANLI TÜRKLERİ VE KARAMANLI AĞZI
