Bu makale vesilesi ile öncelikle Ramazan Bayramımızı kutlamak istiyorum. Ramazan Bayramı’nda bu yıl sevdiklerinden ayrı kalacak olanların yüreği buruk olacak. Durum her ne kadar böyle olsa da geleceğe umutla bakan vatandaşlar daha güzel bayramlar için evlerinden dışarıya çıkmayıp tedbirlerini alacak. Ülkemizde de bulunan salgına, tedbir amaçlı bu bayram evlerinden dışarıya çıkmayacak olanlar sevdiklerini de ziyaret edemeyecek. Hayır kapılarının sonuna kadar açık, kaza ve belaların bertaraf olduğu Ramazan Bayramının yaşadığınız tüm sorunları alıp götürmesi dileğiyle, Ramazan Bayramımız mübarek olsun. Allah tüm inananlara nice sağlıklı, huzurlu, bereketli bayramlar nasip etsin.
Korona virüs salgını dünya çapında milyonlarca insanın yaşam şeklini önemli ölçüde değiştirmiş ve bu değişimlerin çoğu kalıcı olacaktır. Tarih boyunca hastalıkların, hanedanlıkların çöküşlerinden sömürgeciliğin artışına ve hatta iklimin soğumasına kadar uzun süreli büyük etkileri olmuştur. İnsanoğlu yaşadığı dünyayı keşfederken etrafındaki canlı ve cansız varlıkları sınıflandırma ihtiyacı duymuştur. Gıda kaynaklı viral enfeksiyonlarla ilgili farkındalık yeni araştırmalar paralelinde artış göstermektedir. Benzer özellikler gösteren mikroorganizmalar, böcekler, bitkiler ve hayvanlar belli bir sistematik içerisinde değerlendirilerek kendi aralarında gruplandırılmıştır. Gıdalar, virüslerin çoğalması için mükemmel bir yapı ve ortam teşkil etmediği halde, birçok virüsün enfektif dozunun düşük olması nedeniyle, gıdalarla virüsler taşınarak halk sağlığı açısından önemli rol oynamaktadır.
Virüsler zorunlu hücre içi paraziti olarak kendilerini çoğaltabilmek için konak hücreye ihtiyaç duymaktadırlar. Bu nedenle, gıdalara uygulanan fiziksel ve kimyasal üretim basamaklarının virüsler üzerine etkilerinin bilinmesi, viral enfeksiyonların kontrolü için gereklilik arz etmektedir. Bu yolla olası bir karmaşanın önüne geçildiği gibi sağlıklı bilimsel veriler de kayıt altına alınmaya başlamıştır. Hayvanlarda viral enfeksiyonlar genelde bağışıklık sisteminin uyarılması ve enfeksiyona neden olan virüsün ortadan kaldırılması ile sonuçlanır. Bağışıklık tepkileri aynı zamanda aşı ile de uyarılabilir, bu durum belirli viral ajanlara karşı yapay bir bağışıklık kazandırır. Bununla beraber AIDS ve viral hepatit etkeni olan bazı virüsler immun yanıttan kaçarlar ve kronik enfeksiyonlara yol açarlar. Antibiyotikler virüslere etki etmezler ancak virüslere etki edebilen bazı antiviral ilaçlar geliştirilmiştir.
Dünya tarihinde birçok bölgede çok sayıda salgın hastalık görülmüştür ancak bunlar yeterli ve güvenilir bir şekilde kayıt altına alınmadığından burada 1700’lü yıllardan itibaren salgın haline gelmiş bazı hastalıklardan kısaca bahsedeceğim.
Çiçek Hastalığı: 1770 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1796 yılında aşının gelişim süreci içinde 26 yılda her yıl dünya çapında ortalama 400.000 kişiyi öldürmüştür.
Tifo Hastalığı: 1838 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1896 yılında aşının gelişim süreci içinde 58 yıl boyunca Tifo vakaların yılda dünya çapında ortalama 200.000 kişi ölmüştür.
Kolera Hastalığı: 1854 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1884 yılında aşının gelişim süreci içinde 30 yılda her yıl dünya çapında ortalama 200.000 bin kişinin ölümüne sebep olmuştur.
Kuduz Hastalığı: 1881 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1885 yılında aşının gelişim süreci içinde 4 yılda her yıl dünya çapında ortalama 59.000 bin kişi yaşamını yitirmiştir.
Difteri Hastalığı: 1883 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 40 yıl sonra 1923 yılında aşısı bulunmuştur.
Tetanos Hastalığı: 1884 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1924 yılında aşının gelişim süreci içinde 40 yılda her yıl dünya çapında ortalama 213.000 kişi hayatını kaybetmiştir.
Tüberküloz Hastalığı: 1900 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1921 yılında aşının gelişim süreci içinde 21 yılda geliştirildi, bu zaman içinde dünya çapında tahmini 3.000.000 civarında ölüm gerçekleşmiştir.
Boğmaca Hastalığı: 1906 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1914 yılında aşının gelişim süreci içinde 8 yılda geliştirildi, yılık dünya çapında ortalama 300.000 ölüm gerçekleşti.
Menenjit Hastalığı: 1906 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1974 yılında aşının gelişim süreci içinde 68 yılda her yıl dünya çapında ortalama. 171.000 ölüme yol açtı.
Pnömokok Hastalığı: 1911 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1977 yılında aşının gelişim süreci içinde 66 yılda her yıl dünya çapında ortalama 350.000 kişinin ölümüne sebebi olmuştur.
Sarıhumma Hastalığı: 1912 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1939 yılında aşının gelişim süreci içinde 27 yılda her yıl dünya çapında ortalama 300.000 kişinin sarı hummadan öldüğüne inanılıyor.
Grip Hastalığı: Grip hastalığı hakkındaki kayıtlar çok eski zamanlara kadar dayanmaktadır. Hipokrat M.Ö. 5. yüzyılda Sicilya'da ordu içerisindeki bir grip epidemisini kayda geçirmiştir. Kayıtlara geçmiş en eski pandemi ise 1510 yılında olmuştur. Malta'da başlayan bu pandemi Sicilya yoluyla neredeyse tüm Avrupa'yı etkisi altına almıştır. Daha sonra 1580, 1780-1782, 1830-1833, 1847-1850, 1889-1892 pandemileri 20. yüzyıl öncesi büyük grip salgınları olarak tarihe geçmiştir. 1945 yılında aşının gelişim sürecine kadar dünya çapında ortalama 650.000 civarında ölüme sebep olmuştur. Daha sonraki dönemde 1972 yılından 1981 yılına kadar zaman diliminde saptanan 6 epidemide ise 200.000'den fazla insan ölmüştür.
İspanyol Nezlesi(Gribi) Hastalığı: Hastalık ilk olarak 11 Mart 1918 yılında ABD'nin New Mexico eyaletinde tespit edildi. 1918-1920 yılları arasında H1N1 virüsünün bir alt gurubunun yol açtığı bir salgındır. 18 ayda 50.000.000 ile 100.000.000 arasında insanın ölümüne yol açarak dünya tarihinin bilinen en büyük salgını olmuştur. Grip zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok sağlıklı erişkinleri etkilemiştir. İlk başlarda hayvanlardan insanlara geçtiği sanılan hastalık daha sonraları hava yolu ile bulaştığı fark edilmiş ve korunmak için maske takmanın önemi anlaşılmıştır. Salgın İspanya'da başlamadı. İspanyol Nezlesi olarak adlandırılmasının nedeni İspanya'nın Birinci Dünya Savaşı'nda yer almamış olması ve askeri sansürün olmaması nedeniyle ilk kez İspanya’da gündeme gelmiş olmasıdır.
Hemofilus İnfluenza Hastalığı: 1933 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1977 yılında aşının gelişim süreci içinde 44 yılda her yıl dünya çapında ortalama 500.000 insanın ölümüne neden oldu.
Japonens Efaliti Hastalığı: 1934 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1954 yılında aşının gelişim süreci içinde 20 yılda her yıl dünya çapında ortalama 17.000 ölüm meydana geldi.
Çocuk Felci Hastalığı: 1935 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1955 yılında aşının gelişim süreci içinde 20 yılda her yıl dünya çapında ortalama 600.000 çocuğun yaşamına son verdi.
Keneyle Geçen Ensefalit Hastalığı: 1937 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1976 yılında aşının gelişim süreci içinde 39 yılda her yıl dünya çapında ortalama 900 kişi hayatını kaybetmiştir.
Hepatit B Hastalığı: 1943 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1981 yılında aşının gelişim süreci içinde 38 yılda her yıl dünya çapında ortalama 1.400.000 kişi hayatını kaybetti.
Kabakulak Hastalığı: 1945 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1967 Aşının gelişim süreci 22yılda geliştirildi her yıl dünya çapında ortalama 171.000 ölüme yol açmıştır.
Kızamık Hastalığı: 1954 yılında hastalık belirtileri saptanmış 1963 yılında aşının gelişim süreci içinde 9 yılda her yıl dünya çapında ortalama 140.000’den fazla kızamık ölümü meydana geldi.
Suçiçeği Hastalığı: 1954 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1988 yılında aşının gelişim süreci içinde 34 yılda her yıl dünya çapında ortalama 2.000.000 çocuk ölmüştür.
Kızamıkçık Hastalığı: 1962 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1969 yılında aşının gelişim süreci içinde 7 yılda her yıl dünya çapında ortalama 90.000 insanın ölümüne yol açtığı düşünülmektedir.
Hepatit A Hastalığı: 1967 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 1991 yılında aşının gelişim süreci içinde 24 yılda her yıl dünya çapında ortalama en az 1.000.000 kişinin ölümüne sebep olmuştur.
Rota Virüs Hastalığı:1980 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 2006 yılında aşının gelişim süreci içinde 26 yılda her yıl dünya çapında ortalama 600.000 çocuğun ölümüne yol açmıştır.
İnsan Papilloma Virüsü: 1983 yılında hastalık belirtileri saptanmış, 2006 yılında aşının gelişim süreci içinde 23 yılda her yıl dünya çapında ortalama 500.000 kişinin ölümüne sebep olmuştur.
Kuş Gribi: Hastalık ilk olarak 2005-2007 yılları arasında ortaya çıkmıştır. Avian İnfluenza, tavuk vebası ya da kuş gribi olarak da bilinir. İnfluenza A grubu virüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Virüsün. H5N1 adındaki türevi insanları da öldürebilir. Hastalık göçmen kuşların salyaları ve dışkılarıyla temas sonucu bulaşmaktadır. Ateş, öksürük, boğaz ağrısı ve kas ağrısı gibi belirtileri başlangıç belirtileridir. Hastalık ilerledikçe zatürre, solunum yetmezliği gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.
Korona Virüs Hastalığı (COVID-19): Korona virüsler (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS-CoV) gibi daha ciddi hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir. İlk olarak Aralık 2019’da Çin’de görülmüş ve kısa zamanda tüm dünyaya yayılıp salgın hastalık haline gelmiştir. 5 ay gibi kısa bir zamanda dünya genelinde 350.000 civarında kişi bu hastalığa bağlı olarak hayatını kaybetmiştir.