Prof.Dr.Necati Ağıralioğlu’nun eline geçen ve Dernekpazarı Kondu mahallesinden, Yusuf Şevki Yücel tarafından yazılan şiiri sizlerle paylaşıyoruz.
Bugün elime bir şiir geçti. 26 Nisan 2020 tarihinde yazılan şiir, Dernekpazarı, eski Kondu Köyü, Hacı Ali Mahallesi sakinlerinden Yusuf Şevki Yücel tarafından okunmuş ve yazılmıştır.
Sözler bölge aksanı ile olduğu gibi kâğıda aktarılmıştır. Yazar, dedelerinin evinde buldukları soy ağacını yeni alfabe harfleri ile güncelleştirmiş ve şiirle açıklamıştır. Ayrıca Kondu Köyünde 1970-1990 yılları arasında yaşayanları kendi bakışı ile şiirle anlatmıştır. Bu şiir okunduğu gibi kağıda geçirilmiştir. Bu bakımdan 50 yıl önceki, yani okullaşma etkisi olmadan yörede konuşulan Türkçe aksanına çok güzel bir örnektir. Bölgede İlve ve Havize gibi güzel isimler dikkat çekicidir. Bu bakımdan mahalli Türkçeyi merak edenler ve bölgenin eski Türkçe aksanını araştıranlar için bu şiir çok önemli bir kaynaktır.
Yine Corona tatilinde ben, 1970-1990 arası doğduğum mahallede yaşayan akraba ve komşularımızdan, tanıdıklarımı, bildiklerimi kendi şivemizle ayrıca Ali Ekşi dedemizden (1460) soy ağacımızı mani şeklinde yazıya döktüm uzun ama tarihi bir vesika oldu sanırım...
EKŞİALİ MAHALLESİ: GEÇMİŞE NAZİRE...
Bir destan yazayirum
Ekşali mahlesine,
Gelun bile gidelum
Yetmişler senesine
Yetmiş doksan arasi
Akluma gelenleri,
Rahmet ile analum
Arada ölenleri,
Yirmi üç pare oba
Hepsini sayacağum
Göru da bilduğumi
Ortaya koyacağum.
Evvela Ekşalinun
Buldum seceresini
Bir kısmini deyeyim
Siz bulun gerisini
Ekşi Ali dedemuz
Sarayda paşa idi
Bir gün padişah ona
“Ali akşidun” dedi
Ali can kaygusina
Saraydan firar etti
Bayburt taraflarina
Bir vakit sebat etti
Fatih Sultan padişah
Af etti ferman ile
Lakin dönmedi Ali
Maruzat beyan ile
Endi Kondu köyine
Bayburttan yaylalardan
Ondan başka yok idi
Müslüman ahalidan
Odobaşlar, Memişler
Hakeza Hacalilar
Üç hane Rum milleti
Birda Ekşi Alilar
Ekşalinun dört oğli
Burda kalan Muhammet
Diğerleri göç etti
Ğeybi bilene rahmet
Onun oğli Bendullah
Ondan oldi Abdullah
Devami Abdurrahman
Rahmet eylesun Allah
Abdulvehap altinci
Soydan beyuk dedemuz
Abdulkadir uşaği
Hep ayni nesildenuz
Muhammet şeyh efendi
Bin yediyüz elliler
Türbesi Ekşalida
Nasil beyuk veliler
Hasan onun evladi
Ahmet ta torunlari
Karahalil İbrahim
Ahmetun kardaşlari
Kancalar Ustalilar
Kara Halilden gelur
Ahmetun soyina da
Efendi oğli denur
Ali Efendi zade
Ahmetin bir evladi
Hicret etti bi kısmi
Bir kısmi soy almadi
Ali efendi oğli
Üç tanedur bilinen
Usta Hasan ve Hussa
Usta Ahmet peşinden
Usta Ahmetten gelur
Mahyeler, Eminusta
İsmail Efendiler
En yakın bu hususta
Hussanın torunlari
Kamillar Anagalar
Çerkezler ayri bir kol
Bi kol Aceralilar
Haci hemitler ile
Aliemce oyanki
Hepsi Hussa dan gelur
Huylari ayni sanki
Usta Hasan dedemun
Oğli Mahmut efendi
Birisi Yusuf Şevki
Sonra Mustaefendi
Mahmut efendi zade
Zebiralar Yakutlar
Mustafendi kolindan
Firişlerlan Bakılar
Yusuf Şevki soyina
Derler hacefendiler
Mürşid-i kamil dedem
İhmal şefaat eyler
Kısaca böyle imiş
Ekşali şeceresi
Okudum dinledunuz
Hayrolsun semeresi
Yukarıdan cameden
Ekşaliya girelum
Mukım orda kalani
Soyleyup yadedelum
1.
MEMİŞLERden başlayim
En başinda mahlenun,
İki göç bi konakta
Geldi geçti devranun
Güzel yemek yapardı
Düğüne cenazeye,
Morisonun anasi
Rahmet olsun Asiye
Rehimenun Henife
Süleymanun karisi
Altı çecuk eyledi
Erkek oldi yarisi
Ayhan, Seyhan evveli
Ceyhan, Reyhan aradan,
Selman ile Tahsini
Eylediler soradan
Elife’nun külfeti
Evun öte yaninda,
Hasan İle Fadime
Bi o var hatırumda
2.
SAFFETlere geçersun
Çaylarun arasindan,
Haci Yusuf bi kardaş
Diğeri hoca Kenan
Sebahatla, Hanife
Ayşe İle Sebiha,
Sacit en beyukleri
Bilmem var mi bi daha
Ayşe ile Kenanun
Beşini da tanirum,
Emine akranumdur,
Vehbi küçük sanırum
Âlim dur ceddi gibi
Ahmet Faruk bitane
Hayriye ortancasi
En ufaği Sefire
3.
ÇAMBEKAnun külfeti
Beş çecuk bir Gülhanum,
Emriyeyi unutmam
Kardaşi Çambekanun
Terzi Yusuf Rahmetli
Mukallit adam idi
Gülerdi derdi ama,
İtikati tam idi
En beyuği Mustafa
Naci onun peşine,
Yılmaz, abim emsali
Bi Sevim, bi Hayriye
4.
ALİ EMCEler mazlum
Hademe idi Ali,
İki köroğli ayvaz
İbrahim da zavali
Hanumlari muteber
Ayşe İle Nuriye,
Olmadi evlatlari
Viran kaldi geriye
5.
KAMİL’un hikayesi
Sığmaz destanlaruma,
Mağmasanun evini
Onarduk verduk ona
Şükriye hanum derduk
Çok işler etti ona,
Kedriyelan Ayşega
Bir omur yetti ona
Kamil deyup geçmayun
Biraz saf, biraz deli
Allah rahmet eylesun
Allah bilur bir veli
6.
HACEFENDİLER bizum
Şohretumuz namumuz,
Evliya Yusuf Şevki,
Alefendi dedemuz
Ayşe hala derdiler
Babamın anasina,
Oturmayan varmidur
İkramli sofrasına
Beş evlat eylediler
Süleymanun peşinde,
Celal, İbrahim, Zehra
Eminelan Zahide
Süleymanun hanımi
Hala kızı Hayriye,
Alti hayırli evlat
Biraktiler geriye
Ahmet en beyukleri
Ayşe, Aysel sırali,
Bendeniz Yusuf Şevki
Bi Emine Bi Ali
Mahlenun ortasina
Hacefendinun evi
Avlisinda eğlenur
Yekün köy çecukleri
7.
AHMETEFENDİ evi
İki göç, dört göz oda,
Gülsumelan Muhammet
Soy verdiler orada
İbrahim beyuk evlat
Bekir hoca ufaği,
Havize’lan Fadime
Tüttürdiler ocaği
Emine, Ahmet, Adnan,
Mustafa’yla Zuhtiye,
Bobalari İbrahim
Analari Fadime,
Bekir hocanun ilmi
Köyden köye yayilur
Burada sayduklarum
Ayni soydan sayilur
Havizeden doğmiştur
Hasan, Ayşe, Muhammet,
Fadime ortancasi
Deryaya olsun rahmet
8.
ÇERKEZLER iki oba
Bir Ahmet bir da Hasan,
İki elti Henife
Çok severdun tanisan
Peyganayi tanimaz
Benden ufak çoğisi,
Ağma idi rahmetli
Cennetlukta doğrisi
Ahmetun uşaklari
En beyuği Muhammet
Hep gurbette yaşadi
İsmail, Osman, Hikmet
Çerkez Hasan foterli
Bikaç hanum beş evlat,
Salih, Ayşe, ve Hacer
Ali’dan ufak Cevat
Salih iç güveyisi
Ustalinun damadi,
Ali’ya kaldi oba
Cevat köyde kalmadi
Çerkez Ali külfeti
Fadime analari,
Adnan, Zehra ilk iki
Cengizden sonralari
Ayşe, Hacer den sonra
Orhani vermiş Allah,
Cihangir yedi oldi
Atlamadum inşallah
9.
HACİHEMİTLER ayni
Bir tavanun baluği
Süleyman Emicenun
Namlidur adamluği
Hayal meyal bilurum
Anasi Henifeyi,
Anam kardaşluk etmiş
Hanumi Nazmiyeyi
Beşi kız iki erkek
Onlarun evlatlari,
Necmiyenun peşine
Seher, Sevim, Celali
Rahmetli Celalumun
Aklımdan çıkmaz yüzi,
Fadime, Osman sonra
Henife ufak kızi
10.
USTALİLAR beş nufus
Kızlari Zelifenun,
Fadimelan Resule
Peşinde Eminenun
Hanum, muhtar gelini
Havva hepsinden kuçuk,
Zelife hala yatar
İki ayaği kesuk
Salihlan Resulenun
İki çecuği oldi,
Fadime, Selahattin
Peşi peşine doğdi.
11.
İSMAİL EFENDİLER,
Hasan ustalan Güli,
Kalmadi mahallede
Çecuklerinden biri
Sabri, Fevzi, Alihsan
Ereğlide eğleşur,
Sabirelan Hayriye
Eyilukte yarişur
12.
FİRİŞ idi lakabi
Hafuz Yusuf Rahmetli
Henife yenge ile
Çok sevdaluklar etti
Yedi çecuk ettiler
İki kız beşi erkek
En beyuği Muhammet
Sonradan Ali, Ahmet
Fadimeyi, Ayşeyi
Ablamuz bilur iduk,
İsmail sonra gelur
Yunus ise en kucuk
Firiş hafuz Yusufun
Mustafa ağabeyi
Ayşe Halalan bile
Seçtiler mezereyi
Harbiye en beyuk kız
Fadime Sıtkı sora
Süleymandan Emine
İhmal beyuktu bira
13.
BAKILAR bir göç idi
Firişun binasina,
Bakı Hasan emice
Benzerdi anasina
Çoği tanimaz belki
Eyüpi, Lütfiyeyi,
Emine, Hava bilmem,
Hele da Mustafayi
14.
KANCALAR iki külfet
Hasan ile Hüseyin
Sabahtan Ekşalida
Lüvelada öğleyin
Hava hala, mamika,
Yaşi var idi yüzde,
Zennure yengemuzun
Çok emeği var bizde
Fadimelan Necati
En beyuk çecukleri,
Kadriyeden Yusuftan
Küçüktur Sezginleri
Muhammet emsalumdur
Okumişuk beraber,
Hayriye ufaklari
Hepisi da muteber.
Holali Heva yenge
Hasan ile bir külfet
Nurettinden sonrasi
Ayşe, Henife, Mehmet
15.
EMİNUSTA konaği
İhtişamli bir bina,
Visirli analari
Kalurdi yanlarina
Eminlan Visirlinun
Köyde kalan evladi,
Ali Kemal, İsmail
Bu konakta beyudi
Ali Kemal, Emine
Kaldi boba evine,
Kazim en beyukleri
Yusuf oldi peşine
Ayakkabi yaparler
Konduda dükkanlari
Fuat, Nazif evveli
Nejla en ufaklari
Havva ile beraber
İsmailun külfeti,
Şükran, Türkandan evvel
Eylediler Behçeti
Fadime üçünci kız
Vehbi az ufak benden
Anasi kardaşlari
Hepsi razi Bedriden
16.
USTAHMETLER töredi
Mahledeki o evden,
Onun hekayesini
Dinlemişum dedemden
Yusuf dede ölünce
Dedem yetim kalmişti,
Anasi Heyriyeyi
Ali hoca almişti
Anneannem Fadime
Baba bir, ana ayri,
Hafuz dayilan İlve
Gardaşi oldi gayri
İlve hala derdi ki:
“Hep benum mehremlerum”
Mevla rahmet eylesun
Hepsini çok severum
Hafuz idi Hüseyin
Fadimeda karisi
Bi kısmi ekşalida
Lüvelada yarisi
Ahmet İle Seyfettin
Çobanluk ederdiler
Muhammetlan Emine
Komlari severdiler
Ozbay en beyukleri
Peşine oldi Özkan
Özlem ufak kızi
Üç taneler sanırsam
En ufaklari Ali
Husniye da hanumi
Habu Ekşi oğlari
Taşiyiler kanumi
Mahlede durmadiler
Bak Allahun işine,
Metin sonra Henife
Aydin, Aysel peşine
Ahmet İle Harbiye
İskenderunda kaldi,
Beş tanedur kızlari
Hepsi orada oldi
Dayimun hanumidur
Beyukleri Nebahat
Fadime den Ayşeden
Bir evveli Nezahat
Ahmet amca şenledi
Mahallede konaği
Beş değerli kızlarun
Nihayet en ufaği
Seyfettinlan Lütfiye
Yeni eve geçtiler
Osman İle beraber
Beş ta onlar ettiler
Günay ile Müzeyyen
Kızlarun beyukleri
Emine sonra İlve
Bu kadar çecukleri
17.
USTAMUSTAFAlari
Tanimam bilmem ama
Ahmet Usta hanumi
İhmal Şerife Hala
Dört evlat eylediler
Mehmet Muhittin Zehra
En ufak Ali Osman
Bilmem ki var mi daha
Şenlik bilmem o evi
Duymişum Rüveydayi
Hüseyin usta ile
Şenlediler obayi
Oğrendum çecukleri
Hasan Hayriye Ersin
Hayri’sine Ertan’a
Allah selamet versin
18.
USTA YUSUFun evi
Değermene giderkan
Çok döğa eylemişum
Kukarapindan yerkan
19.
ZEBİRAdur lakabi
O Mustafa rahmetli,
Hanumi Hava hala
Misafire hürmetli
Salih en beyuk evlat
Çok kalmadi köyine
Kızun biri Fadime
Ötekida Emine
Salihun çecukleri
Ankarada eğleşur
Ali en beyukleri
Sadık ona yetişur
Birgül en ufaklari
Fatih ortancalari
Rabbe emanet olsun
Hepsinun evlatlari
Destanumuz bu kadar
Ben dedum ben dinledum
İnşallah eksuk deyup
Kul hakkına girmedum
Hacefendinun Yusuf
Ne anlatti dinleyun
Helal etmiş hakkıni
Sizda helal eyleyun
y.ş.y (yirmialtınisanikibinyirmi)
