KUR'AN'DA ÇOCUK EĞİTİMİ
Bir önceki yazımızda değerler eğitimine kuran eksenli bakılması ve uygulanması yönüne dikkat çekmeye çalışmıştık. Amaç ahlak ilkelerini kuran belirler vurgusuydu.
Kuranda çocuk eğitimi ahlak ve sorumluluklar çerçevesinde anne- baba ile çocuk ilişkisi ve çocukların terbiyesiyle ilgili çok önemli ayetler vardır.
Doğumundan itibaren başlayan eğitim sürecinde değer aktarımı yönüyle bakıldığında ailenin rolü % 70-80 oranındadır.
Aile çocuğa bu eğitimi sağlam bir temele dayandırarak vermelidir. Bu da Kuran rehberliğinde olmalıdır.
İnsan yaşamında iyi veya kötü eylemlerinin dünya ve ahiret yaşamında karşılığının olduğunu bilmesi bir inanç iman meselesidir.
İnsan bu dünyada neden yaratılmıştır?
Sonu nereye varmaktadır?
Vardığı yerde nelerle karşılaşacaktır?
Bir iyilik yapacaksa karşılığı ne olacaktır?
Kötü bir davranışı yapmaktan neden sakınmalıdır? Gibi sorularına cevabı kuran verir.
Bu motivasyonla birey eylemleriyle amaca yönelik bir ilişki kurar.
Kuranda değerler eğitimine ait bir örnek Lokman (as)'m Oğluna verdiği öğütlerdir. Lokman suresi 12. ayetinden başlayıp, 19. ayete kadar devam etmektedir.
12. ayette hz. Lokmana itafen “Andolsun, biz Lokmân'a "Allah'a şükret" diye hikmet verdik.”
Şükretmenin insanın kendisi için yapacağı bir eylem olduğunu vurgular. Şu halde şükür bir değerdir. Maddi manevi tüm kazanımlar nimettir.
Şükür varlığın sahibini hatırlayarak nimete yapılan teşekkürdür.
13. ayette "Yavrum! Allah'a ortak koşma! Çünkü ortak koşmak elbette büyük bir zulümdür." Diyerek aracısız kulluk yapmanın bir değer olduğunu öğütler. Bu tevhit ve iman eğitimidir.
14. İnsana da, anne babasına iyi davranmasını emrettik Annesi, onu her gün biraz daha güçsüz düşerek karnında taşımıştır. Onun sütten kesilmesi de iki yıl içinde olur.(3) (İşte onun için) insana şöyle emrettik: "Bana ve anne babana şükret. Dönüş banadır."
Evladın anne babasıyla ilişkisi akıl değil kalp ilişkisidir. Bu ilişkiye şefkat ekseninde değerlendirilmelidir. “Bana ve anne babana şükret” ifadesiyle önemi vurgulanmıştır. Yine bu şükür halinin kendisine dönecek bir iyilik kapısının olacağı detayı verilmiştir.
“Aileye saygı “ çocuk eğitimine eklenmesi gereken bir değerdir.
15. "Eğer, hakkında hiçbir bilgi sahibi olmadığın bir şeyi bana ortak koşman için seninle uğraşırlarsa, onlara itaat etme. Fakat dünyada onlarla iyi geçin. Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonra dönüşünüz ancak banadır. Ben de size yapmakta olduğunuz şeyleri haber vereceğim."
Kuran anne babaya iyi davranmayı emrederken onlarla dünyalık işlerde geçimsizlik çıkarmayı kesinlikle men eder.
16. Yavrum! Şüphesiz yapılan iş bir hardal tanesi ağırlığında olsa ve bir kayanın içinde, yahut göklerde ya da yerin içinde bile olsa, Allah onu çıkarır getirir. Çünkü Allah, en gizli şeyleri bilendir, (her şeyden) hakkıyla haberdar olandır."
Yaratıcının habir sıfatına işaret ederek hiç kimsenin olmadığı bilmediği görmediği yerde bile özdenetim ve sorumluluk bilinci yine karekter gelişimi açısından önemli ahlaki değer olduğu ayetle sabittir.
17. "Yavrum! Namazı dosdoğru kıl.
İyiliği emret
Kötülükten alıkoy.
Başına gelen musibetlere karşı sabırlı ol.
Çünkü bunlar kesin olarak emredilmiş işlerdendir.”
Namazın küçük yaşlardan itibaren kazandırılması gerektiğinin delilidir. Namaz ritüeli yaratıcının desteğini isteme ile ilgili vakitleri olan özel dua anlarıdır.
Sosyal salat gibi iyilikleri yaygınlaştırarak kötülükleri savmak, adaletli olmak, toplumsal kurallara uymak, haksızlığa karşı çıkmakta salat çerçevesinde değerlendirilerek doğru bir namaz anlayışı kazandırılmalıdır.
Tüm bunları yaparken karşılaşacak zorluklar olacaktır. Onlara sabırla direnmek ve çözüm üretmek kuranda sabır değerinin eğitimiyle ilişkilidir.
18. "Küçümseme surat asma insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah, hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez."
19. "Yürüyüşünde tabiî ol. Sesini alçalt. Çünkü seslerin en çirkini, şüphesiz eşeklerin sesidir!"
Çocuğa alçakgönüllülük, nazik konuşma, nezaketli olma, saygılı davranış öğretilmelidir.
Enfal28 ve Tegabun 15 de ise “Mallarınız ve çocuklarınız birer imtihandır” ayetleri ise ebeveynlere yönelik ihtar niteliğindedir.
Evlatlarında verilmiş birer nimet olduğunu düşünüldüğünde evlat nimetinin şükrü, iman ve ahlakla ilkeleriyle yetiştirilen evlattır. Helal kazançla besleyip büyütmek onlara mal mülk bırakmak için haksız kazancın peşinde koşmak imtihanı kaybetmektir.
Kuran ebeveyn olmanın sorumluluk ve rehberlik olduğunu bize gösterir. Lokman suresi örneğiyle sevgi ve şefkat ekseninde anne babaların eğitim ve terbiye vermekte öncelikli sorumlu kişiler olduğunu öğütler.
Selam ve saygılarımla.
