Özeleştiri yapmak insanın nefsine ağır gelse de dünya ve ahiret hayatındaki başarının anahtarıdır.
Kendini zaman zaman sorgulama becerisi kazanmak insanın kendi kendiyle olan samimiyetini artırır. Ne neden nerede ne zaman nasıl? Gibi sorgulamalar bilinç ve öz bilinç düzeyini yükseltir.
Faydalı ve dozunda özeleştiri yapabilmek öz bilinç ve farkındalık gerektirir.
“Öz bilinç, kişinin kendi varlığının, duyularının, düşüncelerinin, duygularının ve eylemlerinin farkında olmasıdır. Öz bilinç, kişinin kendi kendini tanıma ve kendini anlama yeteneğidir.
Bilinç, kişinin çevresinin farkında olmasıdır. Öz bilinç ise kişinin kendi varlığının farkında olmasıdır.” (1)
Öz bilinçli olmanın kişinin gelişimine faydalarını sıralarsak.
· Kendisini daha iyi tanır ve anlamasına yardımcı olur.
· Kendinin güçlü ve zayıf yönlerini bilir.
· Kendi davranışlarını kontrol edebilir.
· Kendi duygularını anlayabilir ve ifade edebilir.
· Hayatına daha fazla anlam ve amaç katmasına yardımcı olur.(1)
Özeleştiri yapabilmenin önündeki en önemli engel kendini kusursuz görmektir. Kusursuzluk, kişinin doğru kararlar almasını engellediği için hayat başarısını da olumsuz etkiler. Sorumlu olarak kendini görmez ve hep ötekini eleştirir ve suçlar.
Özeleştiri, bireyin kendini acımasızca eleştirmesi suçlaması anlamına gelmez. Bu nedenle olumsuzluk çağrıştırsa da denge gözetildiğinde bireyin kendine uzattığı en gerçekçi şefkat ve şifa elidir.
Özeleştiri yapmak bireyin gerçek benliğiyle sahici ilişki kurması insanı, olumlu anlamda geliştiren bir tutumdur. Özeleştiri yapmayı tercih etmeyen birey kusursuzluk algısıyla gerçek benliğinle yüzleşemez hayalindeki ben algısıyla yaşar.
Yunus Emre’nin insan ve toplum konulu “İlim ilim bilmektir” başlıklı şiirinin ilk mısrasında
İlim ilim bilmektir
İlim kendin bilmektir
Sen kendin bilmezsin
Ya nice okumaktır.
Şiir, insanın ilk önce kendini tanıması bilmesi keşfetmesi gerektiğini anlatır.
Özeleştiri yapmak imanın da konusudur.
Bakara suresi 136 “ Ey iman edenler! Allah’a, peygamberine, peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin. Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve âhiret gününü inkâr eden kimse iyice sapıtmıştır. “
Hali hazırda iman edenlere yeniden iman etmelerini emreden ayet İmanın özeleştirisini yapmayı tavsiye eder.
İmani meselelerin ne kadar gündemimizde? Hayat pratiğimizde ne kadar kitaba uygun davranıyoruz? Peygamber ahlakına ne kadar yakınız? Çevremize ailemize ne kadar huzur ve güven veriyoruz? Sözlerimize ne kadar sadıkız? Gibi kendimize sorularla, mümin ahlakıyla ahlaklanmaya bir adım daha yaklaşmanın yolu yine özeleştiriden geçer.
Selam ve saygılarımla.
(1) https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96z_bilin%C3%A7